Σεισάχθεια

του Βασίλη Τσίρκα*

Η Σεισάχθεια του Σόλωνα επέτρεψε στους Αθηναίους να ανακτήσουν την προσωπική τους ελευθερία και αξιοπρέπεια. Ο Σόλων αποφάσισε να  καταργήσει την εμπράγματη ασφάλεια του ανθρώπινου σώματος, αλλά και να διαγράψει μεγάλο μέρος των χρεών. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν σήμερα μετά από τόσους αιώνες η αρχή της επιείκειας στο δίκαιο εξακολουθεί να διατρέχει το δικαιϊκό μας σύστημα.

Το πρόβλημα της υπερχρέωσης των φυσικών προσώπων αποδεικνύει ότι η μνημονιακή κυβέρνηση αντί να εκτονώνει και να αμβλύνει τις αιτίες του αδιεξόδου τους, αναλαμβάνει να τους οδηγήσει στην πλήρη απογοήτευση και αγανάκτηση. Κάθε μέτρο, κάθε ρύθμιση της τρικομματικής κυβέρνησης είναι αδικαιολόγητα, ταξικά μονόπλευρα και οπωσδήποτε οικονομικά αναποτελεσματικά.

 Tην ίδια στιγμή οι πιστωτές περιφέρονται με αρπακτική διάθεση, προβαίνουν σε κατασχέσεις και εκποιήσεις.  Όταν οι οφειλέτες φτάνουν στο σημείο να αδυνατούν να πληρώσουν τα χρέη τους, τότε θα έπρεπε όχι να εξαναγκάζονται στην κατάρρευση και τη χρεοκοπία, αλλά να βοηθούνται να ανακάμψουν, εφόσον η μοναδική λογική οδός αποπληρωμής δεν αποτελεί άλλο από τη δημιουργία πρόσθετου καθαρού εισοδήματος.

Στην Ευρώπη και την Ελλάδα ο οφειλέτης καταπλακώνεται με τα προγράμματα επιθετικής λιτότητας, που συρρικνώνουν ακόμη και τα στοιχειώδη εισοδήματά του και ακυρώνουν κάθε δυνατότητα και προοπτική δημιουργίας νέου εισοδήματος. Την ίδια ώρα ο μεγάλος πλούτος παραμένει στη χώρα μας ασύδοτος και αφορολόγητος περισσότερο από ό, τι σε κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, γεγονός που δείχνει ξεκάθαρα ότι αφενός μεν δεν τα τρώμε όλοι μαζί, αφετέρου δε ότι πολύ λίγοι συνεχίζουν να τα τρώνε ακόμη και σήμερα. 

Κάτι που έχουμε διδαχθεί καλά στα τρία χρόνια μνημονιακής πολιτικής στην Ελλάδα είναι ότι η λιτότητα οδηγεί σε ύφεση, η οποία καθιστά το δημόσιο χρέος μη βιώσιμο. Ό, τι ισχύει για τη σχέση υφεσιακής πολιτικής και δημόσιου χρέους ισχύει και για το ιδιωτικό χρέος. Με άλλα λόγια όσο συρρικνώνεται το διαθέσιμο εισόδημα, όσο αυξάνεται η ανεργία και όσο μειώνεται ο τζίρος, το άχθος της υπερχρέωσης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις γίνεται ολοένα και πιο δυσβάστακτο.

Είναι πλέον βέβαιο ότι για την ανακούφιση των δανειοληπτών δεν αρκεί από μόνη της η ανάσχεση της ύφεσης και η ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών. Ο τερματισμός της λιτότητας από μόνος του αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για να σπάσει ο φαύλος κύκλος της υπερχρέωσης, αλλά όχι ικανή συνθήκη για την άμεση ανακούφιση των δανειοληπτών. Οι μνημονιακές πολιτικές, η εισοδηματική στενότητα, τα υψηλά επιτόκια στο χώρο της καταναλωτικής πίστης, οι επιθετικές πρακτικές προώθησης των πιστώσεων υπό καθεστώς απουσίας θεσμών συμβουλευτικής υποστήριξης των καταναλωτών σε θέματα υπερχρέωσης, διόγκωσαν την υπερχρέωση και οδήγησαν μεγάλο μέρος της κοινωνίας σε απόγνωση και σε αδιέξοδο. 

Ακόμη και η νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων συνηγορεί, διστακτικά και αποσπασματικά επί του παρόντος,  υπέρ ριζοσπαστικών ρυθμίσεων για τη μερική διαγραφή των δανειακών υποχρεώσεων προς τις τράπεζες όσων δανειοληπτών έχουν υποστεί μείωση του ονομαστικού τους εισοδήματος, για ολική διαγραφή χρεών των ευπαθών κοινωνικών ομάδων και όσων ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, για δραστική μείωση και εκλογίκευση των επιτοκίων, για πάγωμα κάθε διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης, για θέσπιση αναγκαστικών κανόνων ρύθμισης προς τις τράπεζες, ώστε οι δανειολήπτες να μην εξαρτώνται από τις χρονοβόρες και πολυδάπανες διαδικασίες και να μην γίνονται βορά στις τοκογλυφικές πρακτικές των τραπεζών. 

Χρειάζεται άμεσα σήμερα μια ριζοσπαστική νομοθετική πρωτοβουλία που σε συνδυασμό με την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και την ουσιαστική αλλαγή πολιτικής θα δώσει πίσω τη χαμένη αξιοπρέπεια στους δοκιμαζόμενους από τα χρέη εργαζόμενους, τους ανέργους, τους αγρότες, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, τη νεολαία, για να μπορέσουν αυτοί να σταθούν ξανά στα πόδια τους και να μπορούν να οραματιστούν και να διεκδικήσουν μια καλύτερη ζωή για τους ίδιους και τα παιδιά τους.

*Ο Βασίλης Τσίρκας είναι δικηγόρος,

υποψήφιος βουλευτής Άρτας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

στις εκλογές Μαΐου – Ιουνίου 2012.